خلاصه

در این مقاله بر اهمیت راهنمائی افراد و به ویژه دانش‏آموزان و دانشجویان، به منظور خودشناسی، تاکید شده و حاصل آن موفقیت فرد در زمینه‏های گوناگون زندگی تحصیلی، شغلی و زناشویی بشمار رفته است.پس از تعریف راهنمائی به فرآیند تصمیم‏گیری اشاره شده و تصمیم‏گیری درست تضمین کننده و موفقیت نسبی فرد در حیات اجتماعی او قلمداد گردیده است.به خاطر اهمیت تصمیم‏گیری‏های تحصیلی به این سنخ از تصمیم گیریها توجه بیشتری مبذول گردیده و بر زمینه اضطرابهای ناشی از آنها پرتو افکنی شده است.تصمیم‏گیری درست نه تنها به رشد سازنده منجر می‏گردد بلکه امید به زندگی و موفقیت را نیز افزون می‏کند.سپس مساله موفقیت و شکست مورد بررسی قرار گرفته و برای اینکه مربیان و مشاوران در راهنمائیهای تحصیلی موفق باشند، کوشش شده است تا با استفاده از تجربه‏های مشاوره‏ای و یافته‏های پژوهش عوامل تعیین کننده موفقیت در دو گروه موفق و ناموفق تحلیل و در اختیار علاقمندان قرار گیرد.

مقدمه

در تعلیم و تربیت معمولا راهنمایی را بهجریان یاری دادن به فرد تا خویشتن و جهان خارج خود را بشناسد، تعریف کرده‏اند.شاید با اطمینان بتوان گفت فردی که‏

خود و دنیای بیرون از خود را بشناسد، خواهد توانست موثرتر، موفقتر و خوشحالتر زندگی کند، البته لازم است موضوع به گونه‏ای ژرفتر مورد بررسی قرار گیرد و به این پرسش‏ها، پاسخ داده شود که:آیا صرف شناخت خویشتن و جهان بیرون از خود، موفقیت فرد را تضمین می‏کند؟آیا موفقیت و کامیابی فرد در گرو چه انگیزه‏ها و عوامل درونی و بیرونی است؟و آیا برای موفقیت شاخصهایی وجود دارد؟

از دیگر سو، در مسیر تکاملی تاریخ راهنمایی و مشاوره به مدلهای گوناگونی بر می‏خوریم که الگو و یا مدل تصمیم‏گیری از آن جمله است.یکی از فرضهای اساسی این الگو آن است که پدیده راهنمایی هنگامی رخ می‏دهد که شخص در روند تصمیم‏گیری‏های خود در جستجوی کمک باشد.شرط تحقیق چنین راهنمایی آن است که مشاور از رشد همه جانبه مراجع خود در رسیدن به خود رهبری اطمینان داشته باشد، به دیگر سخن، تنها مراجعاتی که از سلامت روانی شایسته برخوردار باشند می‏توانند راهنمایی شوند و به تصمیم‏گیری درست دست یابند.مهمترین تصمیم‏گیری‏های فرد در سراسر زندگی عبارتند از:1) تصمیم‏گیری درباره تحصیل، 2)تصمیم گیری‏های فرد درباره شغل، و 3)تصمیم‏گیری درباره انتخاب همسر.در هر کدام از این تصمیم‏گیری‏ها شخص بر سر دو سلسله اختلاف و دو راهی‏ها قرار می‏گیرد.اختلاف میان علاقه‏ها و انگیزه‏ها از یک سو، و اختلاف میان امکانها و استعدادهای موجود تحصیلی، شغلی، و زناشویی از دیگر سو.

در این دو راهی‏ها و گذرگاههای زندگی هیچ کس نیست که از راهنمایی بی‏نیاز باشد و چه بسا که تصمیم گیری‏های درست و مناسب موجب رشد بیشتر و بهتر فرد گردند.از این سه گروهع تصمیم‏گیری عمده، تصمیم درباره تحصیل می‏تواند دو تصمیم‏گیری دیگر را سخت تحت تاثیر قرار دهد.به همین دلیل راهنمایی تحصیلی باید جایگاه والای خود را در نظام آموزش و پرورش حفظ کند و لازم است تا هنگامی که فرد در گردونه تحصیلات دبستانی، راهنمایی، دبیرستانی، و دانشگاهی قرار دارد، به موازات آموزش مهارتها و علوم، از خدمات راهنمایی تحصیلی نیز برخوردار گردد.

یکی از برجسته‏ترین خدمات راهنمایی انجام مشاوره و مصاحبه با افراد است که چنانچه خوب انجام شود فرد را از بسیاری خدمات دیگر راهنمایی بی‏نیاز می‏سازد. پژوهش‏های گوناگون ثابت کرده‏اند که این گونه خدمات راهنمایی در هر یک از گروههای بهنجار و نابهنجار تفاوت بوجود می‏آورد و این تفاوت در جهت رشد و پیشرفت افراد می‏باشد.

با توجه به مطالب بالا، دائر بر اهمیت تصمیم گیری در رشد فرد، هم اکنون تعریف پیشین خود را از راهنمایی بدینسان کامل می‏کنیم:کمک کردن به فرد بدانگونه که فرد خویشتن و جهان بیرون از خود را بشناسد تا بتواند در زمینه‏های تحصیلی، شغلی، و زناشویی بهتر تصمیم بگیرد.

آشکار است که کمک کردن به فردی باید در یک فرآیند سالم و ضمن یک مشاوره، علمی صورت پذیرد تا به تصمیم‏گیری درست بیانجامد.شاید بتوان ادعا نمود که شاخص یک تصمیم‏گیری درست همانا موفقیت و کامیابی فرد در رسیدن به هدفی است که به خاطر آن تصمیم‏گیری شده است.

مشاوره-تصمیم‏گیری-موفقیت-تحصیل شغل همسر گزینی

فرآیند تصمیم‏گیری

انسان در هر یک از زمینه‏های تحصیلی، شغلی، و همسر گزینی با مساله گزینش و انتخاب روبرو می‏باشد و چنانچه در این انتخاب‏های بسیار مهم زندگی راه خطا برود و تصمیمی نادرست اتخاذ کند، بطور مسلم زندگی او دچار آشفتگی و پریشانی می‏گردد. هنگامی که موردی از انتخاب را بر دیگر موارد ترتجیح می‏دهیم به یک آرامش نسبی می‏رسیم و زمانی که دچار دو دلی می‏شویم آرامش خود را از دست می‏دهیم و با انواع تنشها روبرو می‏گردیم.بروز این ناآرامی و تنش معلول از دست دادن ایمنی در ما است و در چنین اوضاع و احوالی است که نیاز به مشاوره داریم و به این بدان معنی است که خواستار آنیم تا با کسی سخن بگوئیم تا ا و آرامش را به ما باز گرداند و در امر انتخاب یاریمان کند.به دیگر سخن، فرد برای ارضای نیاز خود به ایمنی و برای تصمیم‏گیری به هنگام تردید به مشاوره رو می‏آورد.ظ شاید یکی از ادله روی آوردن افراد به روشهائی مانند درد دل کردن، گفتگو کردن، و حتی مراجعه به فال گیران، و مانند آن، این باشد که فرد بر آن است تا تردید و دو دلی‏ها را از خود جدا سازد و آرامش خود را باز یابد.هر چند این روشها موجب رفع خطر و ناایمنی از فرد نمی‏شوند ولی به گونه‏ای موقت و ذهنی می‏توانند نوعی احساس ایمنی در فرد به وجود آورند.آشکار است هر چه میزان ایمان و باور شخص به مشاور زیادتر باشد، زودتر از دو دلی بیرون می‏آید و از میزان تردید در تصمیم گیریهای او کاسته می‏شود.در

یک مشاوره درست، فرد برای رایزنی نسبت به تصمیم خود با شخصی که تجربه و تخصیص دارد مشکل خود را میان می‏گذارد.هر اندازه که مشاوره دلیلهای محکم‏تر ارائه نماید و هر اندازه که گفته‏هایش بر حقایق و واقعیات ملموس استوار باشد، مراجع آسوده‏تر و در تصمیم‏گیری راسختر می‏گردد.

احتمالا بیشتر مردم در روبرو شدن با دشواریها و تصمیم درباره، مسائل مهم زندگی ساده‏ترین راه را در آن می‏دانند که با شخص مورد اعتماد خود گفتگو کنند و ناخودآگاه خواستار آن باشند که حل مشکل خود را بر عهده او بگذارند و پاسخی که خشنودی و اطمینان آنها را تامین کند دریافت دارند.پاره‏ای از مردم نیز در برخورد با دشواریها در صدد بر می‏آیند تا از راه حلهای منطقی و عقلی بهره جویند و در این باره با صاحبان اندیشه و خرد نیز به مشاوره بپردازند.

از جمله تصمیم‏گیریهای مهم در زندگی فرد تصمیم‏گیری درباره تحصیل و انتخاب رشته است که می‏تواند موجب بروز نگرانی و اضطراب در دانش‏آموزان و دانشجویان گردد هر دانش‏آموز از نخستین سالهای تحصیل در دوره آموزش دبستانی در معرض شکست یا موفقیت قرار می‏گیرد و شاهد رقابتهای میان گروهی، فشار خانواده، و سخت گیریهای نظام آموزشی می‏باشد.هنوز سالهای کودکی به پایان نرسیده‏اند که دوره راهنمایی با پیچیده‏تر شدن درسها، گوناگونی موضوعات، و تعدد معلمان و احتمالا سخت گیریهای پاره‏ای از آنان چهره خود را چنان به نوجوانان می‏نمایاند که لذت مطالعه و دانش دوستی را در او تا حد قابل ملاحظه‏ای پایین می‏آورد.در پایان این دوره است که بحران بلوغ از راه می‏رسد و مزید بر دیگر دشواریها و اضطرابها می‏گردد.بحران بلوغ هنوز به پشت سر گذاشته نشده است که درسهای دبیرستانی و انتخاب رشته رخ می‏نمایاند و دانش آموزانی که هنوز با زندگی و مسئولیتهای آن تجربه چندانی ندارند باید یا خود را برای راه یافتن به دانشگاه و مسابقه سراسری آماده سازند و یا آنکه آماده کار و انجام خدمت نظام وظیفه شوند.طبیعی است که همه فارغ التحصیلان دبیرستانها نه می‏توانند و نه لازم است که وارد دانشگاه شوند.

درست در سالهای نخستین جوانی اضطراب ورود به دانشگاه و یا دنیای کار سراسر وجود جوانان را فرا می‏گیرد.آنها ناگزیرند تا این اضطراب را از خود دور کنند و به اطمینان و آرامش دلخواه دست یابند.رفته رفته که جوانان، اعم از اینکه یا به تحصیل و

یا به کار مشغول شوند، فکر انتخاب همسر آینده و تشکیل خانواده در پیش روی آنان قرار می‏گیرد.روشن است که تصمیم‏گیری درست تاثیر بسزائی در فرآیند رشد و بالندگی فرد دارد و بدیهی است که کشف توانائیها و استعدادهای گوناگون فرد توسط خود او کار چندان آسانی نیست و از این رو راهنمایی وی برای شکوفائی آن توانائیها و استعدادها امری ضرور بنظر می‏رسد.درست است که فرد در فرآیند مبارزه با سختیها ورزیده می‏گردد اما این فرآیند بخاطر احتمال شکست و عدم موفقیت که همواره بهمراه دارد نگران کننده می‏باشد زیرا فرد با یک سلسله از کششها و گریزها روبرو می‏گردد و متوجه می‏شود که موفقیتها آسان بدست نمی‏آیند.از سوی دیگر امکان دسترسی به موفقیت برای همه افراد یکسان نیست و گنجایش و مقاومت افراد متفاوت می‏باشد.

هر چند که یافته‏های روانشناسی، و بخصوص یافته‏های بدست آمده از روان سنجی و مشاوره، می‏توانند به فرد یاری رسانند ولی تصمیم‏گیری درباره ادامه تحصیل و انتخاب رشته بر عهده خود او است.آزمونهای استعداد، پیشرفت تحصیلی، و هوش عمومی تا اندازه بسیاری می‏توانند موفقیتهای آینده دانش آموز را در زمینه‏های تحصیل و شغل پیش بینی کنند، اما موفق شدن فرد در جامعه تابع عوامل گوناگون دیگر است.شرایط زندگی خانوادگی، نوسانهای اقتصادی-اجتماعی، و پایگاه طبقاتی فرد همگی دست به دست یکدیگر می‏دهند و راه موفقیت و کامیابی شخص را آسان یا دشوار می‏سازند.در یک جامعه صنعتی و پر رقابت اضطراب و بی‏اطمینانی رو به تزایدند و فرد از هر سو خود را در محاصره دشواریها می‏بیند و راه پیشرفتهای اجتماعی و اقتصادی را سهمگین می‏یابد.

طبیعی است که در چنین اوضاع و احوالی فرد نیازمند کمک است، کمکی که بر پایه‏های حقایق علمی از یک سو، و آگاهی و تجربه و همدلی مشاور از دیگر سو، استوار باشد. یک مشاور که دارای چنین ویژه گیهائی باشد، مراجع را نسبت به نقاط قوت و ضعف او آگاه می‏سازد و به او کمک می‏کند تا به خود شناسی، که کلید خوشبختی است، دست یابد، از خود انتظاری بیش از امکانات و توانائیهای خویش نداشته باشد، و در شکست‏های احتمالی همواره دیگران را مقصر نشمارد.مشاور به فرد کمک می‏کند تا اضطراب را از طریق خودشناسی و پذیرش خود کاهش دهد و بعکس بر اطمینان، ایمنی، و آرامش بیفزاید.چنین فردی حتی اگر در فرآیند تصمیم گیری با شکست روبرو شود هرگز از خویشتن فرار نمی‏کند، به خود دشمنی نمی‏ورزد، از خود سرزنشی می‏پرهیزد، مسئولیت شکست خود را بر دوش دیگران نمی‏نهد، و بالاخره احساس گناه نمی‏کند و قادر است تا بر اساس گسترش توانائیهای دیگر

خود موفقیت و کامیابی خویشتن را در جاهای دیگر بجوید و سرانجام به اطمینان مورد نیاز برسد.چنین فردی آرامش را در درون خود باز می‏یابد و اضطراب از وجودش رخت بر می‏بندد:هنگامی خود موفقیت و کامیابی خویشتن را در جاهای دیگر بجوید و سرانجام به اطمینان مورد نیاز برسد.چنین فردی آرامش را در درون خود باز می‏یابد و اضطراب از وجودش رخت بر می‏بندد.هنگامی که اضطراب از در بیرون رود، امید از پنجره وارد می‏شود.اریک فروم می‏گوید:امیدوار بودن شرط اساسی انسان بودن است-اگر انسان امید خود را از دست بدهد-چه بداند و چه نداند-به دروازه‏های جهنم قدم نهاده و انسانیت خود را پشت سرگذاشته است. 2 یکی از صفات برجسته، مشاور خوب آن است که در مراجع خود امید بیآفریند.امیدی که بر پایه واقعیتها، استعدادها، و شرایط موجود مراجع استوار باشد و نه امید واهی که زاده تخیل محض بوده و از عالم پندار سرچشمه گرفته باشد.با فراهم کردن امکانهای مناسب و شرایط مطلوب و نیز یاری رساندن به مراجع می‏توان امید واقعی را در دل او رشد داد تا خود انگیزه لازم را در خویشتن خویش فراهم آورد و بسوی کامیابی و موفقیت گام بردارد.

شاخصهای موفقیت و شکست

بر اساس تجزیه و تحلیل راهنمایی و خدمات مربوط به آن می‏توان بدین نتیجه‏گیری رسید که در فرآیند تصمیم‏گیری و با کمک مشاوری دانا و آگاه، مراجع می‏تواند به خود شناسی بپردازد و بر پایه توانائیهای خود به موفقیت‏های تحصیلی، شغلی، و زناشویی رهنمون شود.تصمیم‏گیری هنگامی به موفقیت و کامیابی منجر می‏شود که فرد به انتخابهای درستی دست بزند.اکنون این پرسش بنیانی پیش می‏آید که شاخصها ومعیارهای موفقیت چیست؟ آیا اصولا شاخص یا شاخصهایی در این باره وجود دارد؟آیا آنچه برای یک شخص موفقیت است، می‏تواند برای دیگری نیز موفقیت باشد؟پیوند موفقیت با خوشبختی چیست؟آیا خوشبختی یک امر ذهنی است که هر فرد به نسبت تصورها، باورها و نگرشهای خود می‏تواند آن را به دست آورد؟آیا می‏توان تعریف جامع و مانعی از موفقیت به دست داد بدانسان که مورد توافق همگان باشد؟

در روان شناسیموفقیت به پاسخ یا عملی گفته می‏شود که به گونه‏ای مستقیم به هدف برسد، یا گام قطعی است که به جانب آن برداشته می‏شود. 3 در تعلیم و تربیت و در موقعیتهای تحصیلی می‏توان گفتموفقیت آن میزان یا درجه از کارآیی است که فرد تبه فراخور توانائیهایش به رضایت ناشی از پیشرفتهای خود رسیده باشد. 4 کلاسمیر و گودوین دانش‏آموزی را سر آمد می‏نامند که در اغلب دروس علمی پیشرفت داشته باشد، یا

بتوان درباره موفقیت آینده او چنین پیش بینی نمود.ترمن 5 در پژوهش دراز مدتی که روی دانش آموزان سر آمد انجام داد، پس از آنکه آنان تحصیلات دانشگاهی خود را به پایان رسانیدند، و وارد زندگی شغلی و خانوادگی شده بودند از آنها پرسید:از نقطه نظر شما چه اموری باعث موفقیت در زندگی می‏شود؟از میان پاسخهایی که این دانش‏آموزان گذشته و بزرگسالان 35 تا 50 ساله بعدی داده بودند پاسخهای زیر دارای بیشترین فراوانی‏ها بود:آنان موفقیت‏های خود را در به ثمر رساندن هدفها، رضایت شغلی، احساس پیشرفت، ازدواج و زندگی راحت خانوادگی، درآمد کافی، سهیم شدن در پیشبرد دانش و رفاه بشری، و کمک به دیگران بر شمرده بودند. 6 رابرت هاپاک 7 در بحث خود درباره موفقیتهای شغلی و حرفه‏ای بر این باور است که موفقیت فرد به توانائی او در انجام کاری که از وی انتظار می‏رود بستگی دارد و عواملی مانند تلاش:بخت 8 ، و شناختن افراد مطلع بر آن اثر می‏گذارند. 9 می‏دانیم که موفقیت برآیندی از توانائیهای گوناگون است که از یک سو توانائیهای جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی و از سوی دیگر عوامل برانگیزاننده مانند علاقه، پشتکار، و پاداش را در بر می‏گیرد.افزون بر این، خود موفقیت نیز می‏تواند به عنوان انگیزه به گونه‏ای مستقل سبب موفقیتهای بعدی گردد و یا به عبارت دیگر موفقیت موفقیت ببار آورد.

در پژوهش بلود 10 بر روی داوطلبان مشاغل اکثریت آزمودنیهاموفقیت یا احساس موفقیترا جزو مهمترین پاداشهای شغلی خود بشمار آورده‏اند.سایر پاسخها که فراوانی کمتری داشتند عبارت بودند از:احساس مسئولیت، فرصت برای رشد شخصی، جلب احترام جامعه و دوستان، کسب موفقیتهای شغلی و یا سازمانی، پاداش و امتیازات مالی، امنیت شغلی، رفاه شخصی و خانوادگی، و بالاخره، برخورداری از سرگرمیها یا فعالیتهای جنبی. 11 شاید بتوان گفت که علت بروز انگیزش پس از کسب موفقیت برای موفقیت بیشتر، احساس رضایت خاطر و شادی حاصل از موفقیت است که حرکتهای بعدی را در کسب موفقیتهای بیشتر موجب می‏شود.

اکنون باز می‏گردیم به موضوع تصمیم‏گیری و رابطه علمی آن با موفقیت تحصیلی. بدیهی است که موفقیت تحصیلی به نوبه خود می‏تواند زمینه ساز موفقیتهای شغلی و حرفه‏ای از یک سو و تحکیم مبانی خانوادگی و تربیت فرزندان از سوی دیگر باشد.هر چند توانائیها، استعدادها، علائق و ویژگیهای شخصیتی هر فرد محصول و یا نتیجه برخورد متقابل وراثت و محیط اویند ولیکن خود فرد نیز در رشد کلی شخصیت و خویشتن سازی خویش نقش‏

مهمی را بازی می‏کند.انسان علی رغم آنکه در سراچه طبیعت به ارگانیسم خود وابسته بوده و در محیط اجتماعی پیچیده‏ای زندگی می‏کند، با این وجود او، برعکس جانداران، بر روی رشد خود نظارت قابل ملاحظه‏ای می‏تواند داشته باشد.کلپاتریک 12 می‏گوید رشد در لحظه‏های تصمیم‏گیری اتفاق می‏افتدو اگر چنین است کمک کردن به افراد برای تصمیم‏گیری می‏تواند به رشد هر چه بیشتر آنان بیانجامد و افرادی که دارای شخصیتی سالم هستند، می‏توانند در فرآیند رشد آنچه را که می‏توانند و می‏خواهند بشوند، و قابلیتهای بالقوه خویش را بالفعل سازند.در اینجا است که اهمیت راهنمایی کردن افراد و کمک کردن به آنان در یک فضای مشاوره‏ای اهمیت و ارزشمندی خود را برای شکوفا سازی انسانها آشکار می‏سازد.

هدف مشاور این است که با شناخت درست فرد به او یاری بخشد تا او سرنوشت خود را شکل دهد و سرانجام عضو موفق و مفیدی برای خود و جامعه گردد.این حقیقت که راهنمایی کردن دانش‏آموزان در تصمیم‏گیری و رشد آنان تاثیر بسزائی دارد، روز به روز آشکارتر می‏گردد و امروزه این حقیقت که برای رعایت تفاوتهای فردی آموزش دروس را نیز باید فردی ساخت طرفداران بیشتری پیدا کرده است. 13

همانگونه که در بالا اشاره شد موفقیت اشخاص در مجموع شرایط ویژه‏ای رخ می‏دهد، که شاید مهمترین عامل تعیین کننده آن تصمیم‏گیری‏های درست و به موقع باشد. بر پایه پژوهشهای یاد شده می‏توان این عوامل تعیین کننده را به عنوان شاخصهای موفقیت قلمداد کرد.همچنین، بر پایه تجربه‏های مشاوره‏ای و بالینی با افراد موفق و ناموفق، می‏توان به تحلیلی متقن از این عوامل تعیین کننده رسید و لاجرم در روند مشاوره بخوبی از آنها بهره گرفت.

شاخصهای موفقیت

از بررسی اوراقآزمون جمله‏های ناتمام واتر، که با روش تصادفی از میان هزار پرونده راهنمایی یکصد نفر مراجعان زن و مرد در سنین مختلف در یک مرکز راهنمایی خانواده در تهران توسط نگارنده استخراج شد، ابتدا این اوراق توسط چهار داور به دو گروه افراد موفق و افراد ناموفق تقسیم و نوشته‏های آنان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داوران که تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری را در رشته‏های علوم تربیتی و روانشناسی گذرانیده بودند، می‏بایست با توجه به معیارهای موفقیت در زمینه‏های تحصیلی، شغل، و

ازدواج به بررسی محتوای آن نوشته‏ها بپردازند.داوران نه تنها موفقیت افراد در ادامه تحصیلات دانشگاهی و اشتغال بر اساس تحصیلات دانشگاهی و همسر گزینی و تشکیل خانواده را جزو ضوابط موفقیت بشمار آورده‏اند، بلکه به نتایج برخی پژوهشها که توسط محققان دیگر انجام یافته و در این مقاله به آنها اشاره شده است نیز توجه داشتند.بدین سان دو فهرست از عوامل احتمالا موثر در موفقیت یا شکست افراد، تنظیم یافت.در زیر نتایج به دست آمده از این بررسی در چهار مجموعه الف، ب، ج، و د که نمایانگر ابعاد مهم تصمیم‏گیری افراد در حوزه‏های زندگی تحصیلی، شخصی، زناشویی، و شغلی می‏باشند، تقسیم‏بندی شده‏اند.برای هر مجموعه.دو فهرست از عوامل احتمالا تعیین کننده موفقیت و شکست برای گروههای موفق و ناموفق آورده شده و متعاقب هر فهرست به نتایج پژوهشهای مربوط به آن مجموعه اشاره شده است.

الف-در زندگی تحصیلی:

گروه موفق 1-در کودکی و نوجوانی، در فعالیت‏های مدرسه شرکت می‏جسته‏اند.

2-نمره‏های ردی هرگز نگرفته و یا بندرت گرفته‏اند.

3-احساس می‏کنند که از دیگر افراد گروه خود موفقتر بوده‏اند.

4-از موفقیتهای چندی در زمینه‏های درسی، ورزشی، هنری، و مسئولیتهای خانوادگی نام می‏برند.

5-احساس می‏کنند که قدر و منزلت اجتماعی آنان از موفقیتهای تحصیلی و شغلی آنها ناشی شده است.

6-فکر می‏کنند کوششهای تحصیلی بهترین وسیله پیشرفت آنان بوده است.

7-درسهای علمی مدرسه برای آنان مشکل نبوده است نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: